Dur brzuszny, potocznie nazywany tyfusem brzusznym, to zakaźna choroba bakteryjna wywoływana przez pałeczki Salmonella Typhi. Najczęściej występuje w regionach, gdzie dostęp do czystej wody i higieny jest stale lub czasowo ograniczony (w naszym kraju, jako przykład takiego czasowego zagrożenia można uznać na przykład regiony dotknięte powodzią).
INFORMACJE, KTÓRE WARTO PRZYSWOIĆ W RAMACH SZEROKO ROZUMIANEJ PIERWSZEJ POMOCY
Jak się zarażamy?
Główna droga zakażenia to picie skażonej wody lub jedzenie żywności przygotowanej w niehigienicznych warunkach.
Objawy zakażenia
- Wysoka gorączka
- Ból brzucha
- Brak apetytu
- Czasem biegunka lub zaparcia
Nieleczony, może powodować powikłania takie jak perforacja jelita czy krwawienia.
Jak się chronić?
- Szczepienie przeciwko durowi brzusznemu – warto wykonać je co najmniej 2 tygodnie przed wyjazdem do krajów o ryzyku duru.
- Bezpieczne żywienie i picie – należy pić tylko przefiltrowaną lub butelkowaną wodę i unikać ulicznego jedzenia o niepewnym pochodzeniu.
Kto powinien się szczepić?
- Podróżujący do Azji Południowej (Indii, Pakistanu), Afryki, Ameryki Łacińskiej
- Pracownicy medyczni w krajach o słabej infrastrukturze sanitarnej
- Osoby wykonujące prace wysokiego ryzyka (podróże służbowe, humanitarne)
Szczepienie – co warto wiedzieć?
- Dostępne są szczepionki doustne i domięśniowe.
- Zalecane jest przyjęcie szczepionki co najmniej 2 tygodnie przed wyjazdem, aby zapewnić pełną ochronę.
INFORMACJE DLA MEDYKÓW
Epidemiologia
Salmonella enterica ser. Typhi, przenoszona fekalno-oralnie, występuje endemicznie w regionach z ograniczoną infrastrukturą sanitarno-wodociągową. Obejmuje południową część Azji, Afrykę i Amerykę Łacińską.
Drogi transmisji
Choroba jest przenoszona za pośrednictwem skażonej wody i pokarmu. Często ogniska spowodowane są awariami sieci wodno-kanalizacyjnej lub złymi praktykami higienicznymi.
Patogeneza i objawy
Po inkubacji (7-14 dni) pacjenci prezentują:
- wyraźnie podwyższoną temperaturę (>39 °C),
- ból brzucha, splątanie,
- zaparcia lub biegunki,
- powikłania: perforacja jelita, krwawienia, zespół lizy wewnętrznej, czasami występuje też sepsa.
Zapobieganie
- Profilaktyka szczepienna: szczepionka polisacharydowa (dostępna domięśniowo lub doustna żywa). Pełna odporność rozwija się po ≥2 tygodniach.
- Higiena żywności i wody: rekomendowane filtry/woda butelkowana, unikanie ryzykownych potraw ulicznych.
Rekomendacje
- Szczepienie zdecydowanie zalecane przy wyjazdach do regionów endemicznego występowania
- Dla personelu medycznego i wolontariuszy w warunkach sanitarnego ryzyka
- Dla osób z immunosupresją (rozważyć indywidualnie)
Szczepienia podróżne – kontekst
W katalogu szczepień podróżnych Centrum Medycznego Damiana wymieniono dur brzuszny obok cholery, krztuśca, błonicy, polio, kleszczowego zapalenia mózgu i innych.
Podsumowanie – kluczowe wskazówki
| Dla kogo? | Rekomendacja |
| Podróżujący do Azji Południowej, Afryki, Ameryki Łacińskiej | Szczepienie co najmniej 2 tyg. przed wyjazdem |
| Personel medyczny/humanitarny | Szczepienie + ścisła higiena |
| Osoby w warunkach ryzyka | Indywidualna ocena i szczepienie |
| Ogólna populacja | Stosowanie środków ochronnych: czysta woda i higiena pokarmu |
Wnioski
- Dur brzuszny to poważna choroba, ale dzięki szczepieniom i odpowiedniej profilaktyce, możliwa do uniknięcia.
- Dwa tygodnie przed podróżą to minimalny czas, by uzyskać ochronę.
- Szczepienie należy traktować jako część całościowej strategii zdrowotnej, obejmującej także środki higieniczne.
